بلک فرایدی (Black Friday) یا جمعه سیاه، دقیقاً روز بعد از جشن شکرگزاری (Thanksgiving) در تقویم میلادی است که فروشگاه‌ها معمولاً به مناسبت آن کالاهای خود را با تخفیف‌های زیاد به مشتریان عرضه می‌کنند. بعد از روز شکرگزاری رویداد دیگری به نام سایبر ماندی (Cyber Monday) یا دوشنبه مجازی هم وجود دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
جمعه سیاه چیست؟
پس تاکنون متوجه شدید که جمعه سیاه نام غیررسمی روز بعد از جشن شکرگزاری است که امسال به تقویم شمسی کشور ما، روز ۵ آذر ۱۴۰۰ آغاز می‌شود. در واقع این روز معمولاً شلوغ‌ترین دوره خرید و فروش سال است که پس از آن فصل تعطیلات آغاز می‌شود. اهمیت این روز معمولاً به قدری بالا است که از آن به عنوان یکی از مهم‌ترین روزهای اقتصاد و کسب و کارها نام برده می‌شود.
در کشور ما معمولاً افراد چندان زیادی از وجود این روز و ماهیت آن اطلاع ندارند یا حتی در صورت آگاهی، به آن اهمیت نمی‌دهند. البته طی سال‌های گذشته و با افزایش سطح آگاهی و نفوذ اینترنت، این رویداد هم در فروشگاه‌های مطرح در نظر گرفته می‌شود و فروشندگان سعی می‌کنند که از پتانسیل‌های آن استفاده کنند.
اما فارغ از آن که در کشور ما چقدر به این رویداد بها داده می‌شود، اهمیت آن به قدری است که موسسه NRF انتظار دارد که امسال جمعیتی بالغ بر ۱۵۸.۳ میلیون نفر از مردم در آخر هفته شکرگزاری به صورت حضوری یا آنلاین به خرید وسایل مورد نیازی بپردازند که با تخفیف مواجه شده‌اند.
این مقدار با اندکی اختلاف می‌تواند ارقام و آمار سال ۲۰۲۰ میلادی را پشت سر بگذارد و رکورد جدیدی را در این زمینه ثبت کند. حال اگر بخواهیم آمار افرادی که طی چند روز آخر هفته به خرید می‌پردازند را جداگانه بررسی کنیم باید ۲۲۷.۹ میلیون نفر دیگر را نیز به این آمار بیفزاییم.
همین موسسه گزارش کرده است که ۶۱ درصد از افرادی که قصد دارند در تعطیلات سال آتی به خرید مایحتاج خود بپردازند، احتمالاً زودتر از آن چه پیش‌تر و در سال‌های گذشته انجام می‌دادند، مشغول به این کار شوند. میانگین ۲۸ درصد از آن‌ها حتی همین حالا هم خریدهایشان را انجام داده و به اتمام رسانده‌اند.
مطالب مرتبط:
در حقیقت به دلیل کمبود و مشکلات شدید در زنجیره تامین کالاها که اولین بار ۲ سال پیش به دلیل محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری بیماری کرونا رخ داد، خریداران احساس نگرانی می‌کنند و سعی دارند که هر چه سریع‌تر وسایل خود را تهیه کنند.
با این حال حتی ۶۹ درصد از افرادی که تاکنون اقدام به خرید کرده‌اند، ادعا می‌کنند که تقریباً در یافتن تمام مواردی که نیاز داشته‌اند، برایشان مشکلی رخ نداده است. ۸۴ درصد هم اطمینان دارند که آیتم‌های خریداری شده را دقیقاً در زمان درست و برای تعطیلات دریافت خواهند کرد.
موسسه مذکور در قسمت دیگری از گزارش‌های خود به ۳ عدد از محبوب‌ترین اسباب بازی‌های ۲۰۲۱ برای خرید در روز جمعه سیاه اشاره کرده است که به ترتیب لگو (LEGO)، عروسک‌های باربی، ماشین‌ها، کامیون‌ها و عروسک‌ها (در یک دسته‌بندی) هستند.
مشتریان هم طی نظرسنجی‌ها اعلام کرده‌اند که پوشاک، کارت‌های هدیه (گیفت کارت‌ها) و اسباب بازی محبوب‌ترین وسایلی هستند که آن‌ها در این دوره تهیه خواهند کرد. ظاهراً آن‌ها به صورت میانگین قصد خرید ۳ الی ۴ عدد کارت هدیه با قیمت ۱۴۷ الی ۱۹۶ دلار را دارند که اگر این پیش‌بینی صحیح باشد، مبلغ نهایی که در سال ۲۰۲۱ برای خرید جمعه سیاه خرج می‌شود به ۲۸.۱ میلیارد دلار خواهد رسید.
جمعه سیاه چه تاثیری دارد و چگونه عمل می‌کند؟
جمعه سیاه همان‌گونه که تا الان هم اشاره کرده‌ایم، قسمتی از فصل خرید در تعطیلات است. برنامه‌ریزی برای این روز مهم برای بسیاری از فروشندگان، کسب و کارها، شرکت‌های بزرگ و … ضروری و تعیین کننده به شمار می‌رود. طی بیش از ۵ سال گذشته، فصل تعطیلات معمولاً ۱۹ درصد یا حتی بیشتر از آمار فروش سالانه فروشگاه‌ها را به خود اختصاص داده است.
معمولاً چنین فروشگاه‌ها و خرده‌فروشی‌هایی، تخفیف‌های جمعه سیاه را در همین روز آغاز کرده ولی بدون آن که عجله‌ای داشته باشند، اجازه می‌دهند که مشتریان تا انتهای هفته از آن‌ها استفاده کنند. برای مثال خریداران نزدیک به ۳۱۱ دلار از بازه زمانی میان روز شکرگزاری تا دوشنبه مجازی (اولین دوشنبه بعد از روز شکرگزاری) در خریدهای فصل تعطیلات خود خرج می‌کنند.
برای این که آمار مذکور دقیق‌تر بشود باید اشاره کنیم که مشتریان به صورت میانگین در تمام طول دوره فصل تعطیلات ۲۰۲۰ میلادی نزدیک به ۹۹۷ دلار صرف خرید مایحتاج خود کرده‌اند. انتظار می‌رود که در سال ۲۰۲۱ با تکرار رقمی مشابه مشتریان باری دیگر به پرداخت ۹۹۷ دلار برای خرید هدایا، موارد تزئينی، غذا و سایر کالای مورد نیازشان مشغول شوند.
تاریخچه جمعه سیاه
دقیقاً همانند هر چیز محبوب دیگری، برای جمعه سیاه هم تاریخچه‌ها، زادگاه‌ها و داستان‌های بسیار زیادی بازگو می‌شود. برای مثال یکی از مطرح‌ترین داستان‌های این روز به خود فروشندگان و فرهنگ کاری آن‌ها در گذشته‌ای نه چندان دور باز می‌گردد. بسیاری باور دارند که فروشندگان در گذشته سود خود را با رنگ مشکی و زیانشان را با رنگ قرمز ثبت می‌کرده‌اند.
از این رو به دلیل این که در انتهای سال و بعد از جشن شکرگزاری، فروش آن‌ها افزایش سرسام‌آوری را تجربه می‌کرد و در تمام دفاتر ثبت آمار تنها نوشته‌های مشکی به چشم می‌خورد، این دوره و در مجموع روز بعد از جشن شکرگزاری، با نام جمعه سیاه معروف شد.
اما از طرفی شاید بتوان داستان مربوط به پلیس فیلادلفیا را موردی دقیق‌تر برای این موضوع به شمار آورد. در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ میلادی معمولاً فیلادلفیا میزبان تجمعات بسیار عظیمی بود که در آن تمام مردم از جمله حاشیه‌نشین‌ها بعد از جشن شکرگزاری برای انجام خریدهای خود به این شهر سرازیر می‌شدند.
از این رو این بازه زمانی برای افسران پلیس تبدیل به یک عذاب واقعی می‌شد؛ زیرا زمانی که بقیه در حال لذت بردن از تعطیلات خود بودند و به خرید می‌پرداختند، اداره پلیس تمام کارکنان خود را فراخوانی می‌کرد و آن‌ها باید به کنترل ترافیک، جمعیت و جرم‌های احتمالی می‌پرداختند.
به همین ترتیب جمعه سیاه به یک اصطلاح معروف در میان افسران پلیس فیلادلفیا بدل گشت که این دوره را همچون دوره‌ای سیاه، خسته کننده و نفس‌گیر به یاد می‌آورند. همچنین اول استفاده از همین عبارت در همین شهر به یک خرده‌فروشی باز می‌گردد که نام جمعه سیاه را رسماً در تبلیغات خود برای بیان دلیل تخفیف‌ها و پیشنهاداتش به کار برد.
آمار فروش جمعه سیاه
در زیر آمار و داده‌های مربوط به مجموع فروش فروشگاه‌ها و عرضه کنندگان محصولات ضروری طی فصل تعطیلات ۲۰ سال گذشته گردآوری شده است. طبق این جدول تا پیش از بحران مالی سال ۲۰۰۸ میلادی، مقدار هزینه‌های سالانه خانواده‌ها برای خرید در جمعه سیاه ۳.۵ درصد افزایش داشته است. بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۷ این مقدار به میانگین افزایش سالانه ۴.۸ درصد رسیده بود.
| سال | مبلغی که هر مشتری خرج می‌کند | مجموع مبلغ خرج شده | درصد افزایش |
|---|---|---|---|
| ۲۰۰۲ | N/A | $۴۱۶٫۴۰ billion | ۲٫۱% |
| ۲۰۰۳ | N/A | $۴۳۷٫۶۰ billion | ۵٫۱% |
| ۲۰۰۴ | N/A | $۴۶۷٫۲۰ billion | ۶٫۸% |
| ۲۰۰۵ | $۷۳۴٫۶۹ | $۴۹۶٫۰۰ billion | ۶٫۲% |
| ۲۰۰۶ | $۷۵۰٫۷۰ | $۵۱۲٫۱۰ billion | ۳٫۲% |
| ۲۰۰۷ | $۷۵۵٫۱۳ | $۵۲۶٫۰۰ billion | ۲٫۷% |
| ۲۰۰۸ | $۶۹۴٫۱۹ | $۵۰۱٫۵۰ billion | -۴٫۷% |
| ۲۰۰۹ | $۶۸۱٫۸۳ | $۵۰۲٫۶۷ billion | ۰٫۲% |
| ۲۰۱۰ | $۷۱۸٫۹۸ | $۵۲۸٫۷۷ billion | ۵٫۲% |
| ۲۰۱۱ | $۷۴۰٫۵۷ | $۵۵۳٫۲۶ billion | ۴٫۶% |
| ۲۰۱۲ | $۷۵۲٫۲۴ | $۵۶۷٫۶۵ billion | ۲٫۶% |
| ۲۰۱۳ | $۷۶۷٫۲۴ | $۵۸۳٫۵۲ billion | ۲٫۸% |
| ۲۰۱۴ | $۸۰۲٫۴۵ | $۶۱۱٫۵۲ billion | ۴٫۸% |
| ۲۰۱۵ | $۸۰۵٫۶۵ | $۶۲۸٫۱۷ billion | ۲٫۷% |
| ۲۰۱۶ | $۹۳۵٫۵۸ | $۶۴۶٫۷۲ billion | ۳٫۰% |
| ۲۰۱۷ | $۹۶۷٫۱۳ | $۶۷۹٫۲۴ billion | ۵٫۰% |
| ۲۰۱۸ | $۱,۰۰۷٫۲۴ | $۶۹۱٫۴۸ billion | ۱٫۸% |
| ۲۰۱۹ | $۱,۰۴۷٫۸۳ | $۷۱۸٫۶۴ billion | ۳٫۹% |
| ۲۰۲۰ | $۹۹۷٫۷۹ | $۷۷۷٫۳۵ billion | ۸٫۲% |
| ۲۰۲۱ (پیش‌بینی شده) | $۹۹۷٫۷۳ | $۸۴۳٫۴۰-$۸۵۹٫۰۰ billion | ۸٫۵%-۱۰٫۵% |
مقایسه جمعه سیاه و دوشنبه مجازی
بسیاری از تخفیف‌ها و پیشنهادهای جمعه سیاه در حقیقت آن‌هایی هستند که حتی در این روز به‌خصوص آغاز و به مشتریان عرضه نمی‌شوند! تعجب کرده‌اید؟ خب، بسیاری از فروشگاه‌ها و وب‌سایت‌های فروش آنلاین از جمله آمازون تخفیف‌ها و پیشنهادهای خود را زودتر از جمعه سیاه ولی تحت نام آن آغاز می‌کنند و به تدریج در حال بهبود و افزایش زمان این دوره هم هستند. امسال نیز رقابت به همین شیوه ادامه دارد و حتی فروشگاه‌ها برای فروش بیشتر محصولاتشان در تلاش هستند تا از راه‌های خلاقانه‌تری استفاده کنند.
طی همین تلاش‌ها سایبر ماندی (Cyber Monday) یا همان دوشنبه مجازی هم تبدیل به یکی از رویدادهایی شده است که به تنهایی تخفیف‌های به‌خصوصی را شامل می‌شود. در حقیقت این رویداد اکنون تبدیل به بزرگ‌ترین روز خرید آنلاین سال شده و در حیث مجموع فروش حتی جمعه سیاه را هم پشت سر گذاشته است. در سال ۲۰۲۰، دوشنبه مجازی با مجموع فروش ۱۰.۸ میلیارد دلار توانست مجموع فروش ۹.۴ میلیارد دلاری جمعه سیاه را پشت سر بگذارد.
البته همان‌طور که مشخص است جمعه سیاه هنوز هم کارکرد خود را حفظ کرده است و افزون بر خرید حضوری، خرید آنلاین هم در این روز رونق دارد. در سال ۲۰۲۰ بیش از ۱۰۰ میلیون نفر در این روز اقدام به خرید محصولات تخفیف خورده کردند که نسبت به ۹۳.۲ میلیون نفر در سال ۲۰۱۹، یک پیشرفت چشم‌گیر تلقی می‌شود.
فروشگاه‌های خرده‌فروشی بزرگی مانند بست بای (Best Buy) و والمارت (Walmart) هنوز هم قصد دارند که خریداران را در جمعه سیاه به فروشگاه‌هایشان بکشانند اما ۶۰ درصد از مشتریان در نظرسنجی‌ها اعلام کرده‌اند که قصد دارد در تعطیلات سال ۲۰۲۱ از خرید آنلاین استفاده کنند.
با وجود آن که هرگز هم قرار نیست که خرید حضوری نقش و کارکرد کامل و کلیدی خود را از دست بدهد اما انتظار می‌رود که چنین فروشگاه‌هایی نیز جایگزین‌های آنلاین و غیرحضوری مناسبی ارائه دهند. بسیاری از فروشگاه‌ها با فراهم کردن این گزینه بهبود خوبی را در فروش خود تجربه می‌کنند.
به نظر شما چنین رویدادی می‌تواند روزی هم در ایران غوغا به پا کرده و کاربران زیادی را وسوسه خرید کند یا ما رویدادهای بهتری برای بهره‌گیری از پتانسیل تخفیف‌ها داریم؟
سوالات متداول
جمعه سیاه چیست؟
- بلک فرایدی یا جمعه سیاه، دقیقاً روز بعد از جشن شکرگزاری در تقویم میلادی است که فروشگاه‌ها معمولاً به مناسبت آن کالاهای خود را با تخفیف‌های زیاد به مشتریان عرضه می‌کنند.
دوشنبه مجازی چیست؟
- سایبر ماندی یا دوشنبه مجازی دوره‌ای است که در آن بیشتر کاربران محصولات مورد نیاز تخفیف خورده را به صورت آنلاین خریداری می‌کنند.
آیا در جمعه سیاه، محصولات در ایران هم تخفیف می‌خورند؟
- طی سال‌های گذشته و با افزایش سطح آگاهی و نفوذ اینترنت، این رویداد هم در فروشگاه‌های مطرح در نظر گرفته می‌شود و فروشندگان ایرانی سعی می‌کنند که از پتانسیل‌های آن برای ارائه پیشنهادی های وسوسه‌انگیز استفاده کنند.
